Open Competitie ENW-M beurs van NWO voor Catherine Robin

Voor patiënten die lijden aan bloedziektes is de transplantatie van hematopoietische stamcellen (HSC) van gezonde donoren vaak de enige genezende behandeling. HSC zijn stamcellen die volwassen bloedcellen produceren. Het blijft een grote uitdaging voor de kliniek om voldoende matchende HSC te verzamelen van verwante (e.g. broers en zussen) of onverwante donoren. Om gelijke kansen te kunnen bieden aan alle patiënten is er daarom een grote behoefte aan alternatieve bronnen van HSC of manieren om ze te produceren in het lab (in vitro). Om bruikbaar te zijn moeten onderzoekers ervoor zorgen dat de HSC in hun kweek zich expanderen terwijl ze hun stamcel-specifieke eigenschappen behouden. Dit blijkt tot nu toe erg moeilijk te zijn, vooral omdat het proces van HSC-expansie nog steeds niet volledig wordt begrepen.

HSC-expansie

In het ontwikkelende embryo vindt HSC-expansie voornamelijk plaats in de foetale lever gedurende een korte tijdspanne. Het is ingewikkeld om dit proces te onderzoeken door de complexe architectuur van de foetale lever en het veelvoud van processen die tegelijkertijd plaatsvindt. Zelfs in simpele modelorganismen zoals de zebravis – waar HSC-expansie voorkomt in een specifiek soort weefsel dat het caudale hematopoietische weefsel wordt genoemd – blijft het moeilijk om de precieze cellulaire en moleculaire gebeurtenissen vereist voor HSC-expansie te identificeren. Echter is wel duidelijk geworden dat bloedvaten een onmisbare rol spelen in de ondersteuning van HSC-expansie.

Surrogaat voor HSC-expansie

In het lab van Catherine Robin werd recentelijk een unieke aanpak ontwikkeld door Bart Weijts, een senior postdoc in de groep. Met deze aanpak kan een “eenvoudig” bloedvat in een zebravis-embryo worden getransformeerd naar een bloedvat dat HSC kan aantrekken, behouden en expanderen. Bart Weijts legt uit: “Het verbijsterde ons dat we een normaal bloedvat konden misleiden om de eigenschappen voor de ondersteuning van de hematopoëse (i.e. de vorming van het bloed) te verwerven. Dat gaat namelijk in tegen de huidige overtuiging dat HSC-expansie alleen kan plaatsvinden tijdens een specifieke tijdspanne en op een precieze anatomische locatie. Een van de sterke punten van deze methode is de mogelijkheid om het niet-getransformeerde bloedvat in een onbehandeld embryo direct te vergelijken met het getransformeerde bloedvat in een behandeld embryo. Daardoor kunnen we de cellulaire en moleculaire processen die worden verworven door het bloedvat nauwkeurig onderzoeken.” Met het NWO Science-M project wil de groep bijdragen aan de ontwikkeling van alternatieve strategieën voor de productie van therapeutische HSCs in vitro.

Over ENW-M beurzen

De NWO ENW-M beurzen zijn bedoeld voor innovatief en fundamenteel onderzoek van hoge kwaliteit en voor onderzoeken met een grote wetenschappelijke urgentie. Het biedt onderzoekers de mogelijkheid om creatieve, risicovolle ideeën uit te werken en wetenschappelijke vernieuwingen tot strand te brengen die de basis kunnen vormen voor de onderzoeksthema’s van de toekomst. Deze ronde wordt de beurs toegekend aan 16 van de 71 aanvragers. Het onderzoeksvoorstel van Catherine Robin stond op de 1^e plaats.