KWF-beurzen voor Geert Kops en Ina Sonnen

Kops: De rol van chromosoomafwijkingen bij het ontstaan van darmkanker

De groep van Geert Kops gaat met de beurs onderzoek doen naar de rol van grootschalige chromosomale veranderingen bij het ontstaan van darmkanker. Thomas van Ravesteyn, onderzoeker bij de Kops groep, legt uit: “Bij meer dan 90% van de tumoren is er sprake van een toe- of afname van het aantal chromosomen in de cellen. De precieze veranderingen zijn behoorlijk specifiek voor ieder type tumor. Daarom is het waarschijnlijk dat deze chromosoomafwijkingen een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van de tumoren. Bij darmkanker, waar wij onderzoek naar doen, zien we zulke veranderingen ook, maar we weten nog niet goed hoe deze chromosoomafwijkingen ontstaan en wat het effect hiervan op de cellen precies is. Als we dat beter begrijpen, kunnen we het ontstaan van darmkanker ook beter begrijpen.”

Darmkanker ontwikkelt zich meestal uit een goedaardige poliep. Omdat ongeveer 5% van de darmpoliepen uitgroeit tot darmkanker, worden grotere poliepen met behulp van bevolkingsonderzoek opgespoord en uit voorzorg verwijderd. Stukjes weefsel van deze verwijderde poliepen vormen de basis voor dit onderzoeksproject van de Kops groep. Van Ravesteyn: “We werken hiervoor samen met Beatriz Carvalho (onderzoeksgroep Gerrit Meijer) van het Nederlands Kanker Instituut, die organoïden heeft gemaakt uit verwijderde darmpoliepen van patiënten. Met deze gekweekte mini-poliepen kunnen wij chromosoomafwijkingen bestuderen in het lab. We gaan de organoïden lange tijd volgen om precies te zien wanneer de afwijkingen ontstaan, en bijvoorbeeld of ze tegelijkertijd ontstaan of zich in de loop van de tijd opstapelen. Als we dit in kaart hebben gebracht, willen we bovendien weten wat er precies misgaat tijdens de celdeling waardoor de chromosoomafwijkingen ontstaan en hoe de afwijkingen er vervolgens voor zorgen dat een poliep kwaadaardige eigenschappen ontwikkelt. Met deze kennis kunnen we hopelijk beter voorspellen welke poliepen zich kunnen ontwikkelen tot darmkanker. Dit zou kunnen bijdragen aan nieuwe methoden om darmkanker in een vroeg stadium te ontdekken en te behandelen. Dankzij de beurs van het KWF kunnen we dit nu echt systematisch gaan onderzoeken.”

Sonnen: De rol van signaaldynamiek in darmkanker

De groep van Ina Sonnen gaat de financiering van KWF Kankerbestrijding gebruiken voor onderzoek naar de dynamiek van signalen in dikkedarmkanker. Sonnen: “Onze groep is geïnteresseerd in hoe cellen door signalen met elkaar communiceren. We weten van gezonde cellen dat deze signalen niet constant actief zijn, maar veranderen in de tijd. Deze zogenaamde dynamiek is belangrijk voor de boodschap die de signalen doorgeven.” Ondanks het belang van deze dynamiek, is er weinig bekend over veranderingen hierin bij tumoren en wat de invloed hiervan is op het gedrag van de kankercellen. “In dit onderzoek zullen we organoïden, gekweekte mini-organen, gebruiken om hier meer over te weten te komen. Het voordeel van deze organoïden is dat we in een gecontroleerd systeem kunnen kijken naar het gevolg van mutaties in tumoren op de dynamiek van signalen,” vervolgt Sonnen. Om deze vindingen te vertalen naar monsters van patiënten, zullen ze samenwerken met de groep van Hans Clevers.

Het bestuderen van signaaldynamiek in cellen is complex, omdat signalen in de cel worden beïnvloed door een grote hoeveelheid andere factoren die het signaal door feedback versterken of afzwakken. Om een duidelijk beeld te krijgen van dit complexe systeem, zullen de onderzoekers voor dit project samenwerken met de groep van Federica Eduati (TU Eindhoven). Zij zullen de resultaten uit het onderzoek omzetten in wiskundige modellen en deze gebruiken om verbeterde behandelregimes te voorspellen. Uiteindelijk kunnen deze nieuwe inzichten en modellen hopelijk zo gebruikt worden om kankertherapieën te optimaliseren. “De huidige therapieën hebben als nadeel dat ze veel bijwerkingen hebben voor de patiënt. Door meer te weten te komen over de dynamiek van signalen en daarop in te spelen, hopen we deze bijwerkingen in de toekomst te kunnen verminderen en de tumorcellen efficiënter aan te pakken.”

KWF Kankerbestrijding

In totaal investeert KWF Kankerbestrijding 14,7 miljoen euro in 23 nieuwe onderzoeken die zich richten op fundamentele kankervraagstukken. Vijf van deze onderzoeken zijn gefinancierd uit de opbrengst van Alpe d’HuZes. Het doel van deze onderzoeken is te achterhalen hoe kankercellen werken, wat hun zwakke plekken zijn en hoe we die kunnen benutten om kanker te bedwingen. Het complete financieringsbesluit is te vinden op de website van het KWF.