9 december 2020 Puck Knipscheer en Jop Kind ontvangen prestigieuze ERC-Consolidator Grant Terug naar nieuws Zowel Puck Knipscheer als Jop Kind, beiden groepsleider bij het Hubrecht instituut en Oncode investigator, ontvangen een prestigieuze European Research Council (ERC) Consolidator Grant. De wetenschappers krijgen ieder twee miljoen euro om hun onderzoeksgroepen de komende 5 jaar te versterken en hun innovatieve onderzoek verder ten uitvoering te brengen. De beurs is toegekend aan slechts 327 van de in totaal 2506 aanvragers. Repareren van DNA-schade De onderzoeksgroep van Knipscheer houdt zich bezig met DNA-reparatie: hoe blijft ons genetisch materiaal stabiel en voorkomen we dat er genetische ziekten zoals kanker ontstaan? De groep richt zich hierbij op een specifieke soort DNA-schade genaamd een DNA interstrand crosslink (ICL). Bij een ICL verbinden de twee DNA strengen zich aan elkaar. Dit is schadelijk omdat het DNA zich door de binding niet meer kan repliceren en cellen daardoor niet meer kunnen delen. Deze soort DNA-schade ontstaat soms van binnenuit, maar kan ook door externe invloeden worden veroorzaakt, bijvoorbeeld door hoge doses chemotherapie bij kanker. Knipscheer onderzoekt samen met haar groep bestaande en nieuwe reparatieroutes die cellen gebruiken om ICL’s te herstellen. Illustratie van een ICL. Links: DNA structuur (Huang et al., Science 1995), rechts: DNA structuur met een ICL (Shui et al., Biochemistry 1998). Reparatieroutes op verschillende niveaus Eerder werd al door Knipscheer en anderen aangetoond dat de zogenaamde Fanconi-anemie (FA) route een cruciale rol speelt in het repareren van ICL’s. Met de ERC-beurs zal haar groep deze route verder bestuderen. Recentelijk ontdekten Knipscheer en haar collega’s echter ook een nieuwe reparatieroute die betrokken is bij het herstellen van ICL’s; deze gaan ze tevens verder onderzoeken. Daarnaast gaan ze kijken of er nog andere, onontdekte reparatieroutes betrokken zijn bij het herstel van ICL’s. “Ons overkoepelende doel is om huidige reparatieroutes verder te onderzoeken en nieuwe routes te ontdekken zodat we beter kunnen begrijpen hoe cellen dit type DNA-schade repareren”, vertelt Knipscheer. De beurs stelt haar in staat om haar groep uit te breiden met 4 onderzoekers voor de komende 5 jaar. Epigenetica en cel-identiteit De onderzoeksgroep van Kind kijkt naar de regulatie van genen – hoe genen aan en uitgezet worden – en de invloed van de pakking van DNA in de cel, de epigenetica, hierop. Ook onderzoeken ze hoe nieuwe celtypen ontstaan in de vroegste ontwikkeling van muizenembryo’s, waarbij epigenetica een grote rol speelt. De onderzoekers willen weten wanneer en hoe cellen in het vroege embryo ‘kiezen’ wat voor cel ze uiteindelijk worden; of ze bijvoorbeeld onderdeel worden van de huid of juist gaan behoren tot de groep cellen die ondersteunend weefsel zoals de placenta vormt. De groep van Kind ontwikkelde eerder al geavanceerde technieken waarmee ze de epigenetica in een enkele cel kunnen bekijken en koppelen aan de identiteit van de cel. Moleculaire tijdmachines Kind zal de ERC-beurs gebruiken om verder te onderzoeken hoe en wanneer cellen hun identiteit “kiezen”. Ook wil hij met zijn collega’s nieuwe technieken ontwikkelen waarmee meerdere metingen tegelijkertijd kunnen worden gedaan in een enkele cel en zijn ze van plan om zogenoemde moleculaire tijdmachines te ontwikkelen. Hierbij geven de wetenschappers een soort stempel mee aan cellen in de vroegste ontwikkeling van het embryo waaraan ze, nadat de celkeuze bepaald is in een later stadium, de epigenetische status van de cellen in het eerdere stadium kunnen aflezen. “We kunnen dan een stamboom maken van de verschillende stadia van epigenetica die voorafgingen aan de keuze die de cel heeft gemaakt. Zo hopen we uiteindelijk de relatie tussen epigenetica en het ontstaan van nieuwe typen cellen beter te begrijpen”, aldus Kind. European Research Council The European Research Council (ERC) stelt beurzen beschikbaar voor individuele wetenschappers van alle nationaliteiten en leeftijden die grensverleggend onderzoek doen. De Consolidator Grant wordt specifiek toegekend aan onderzoekers die relatief recent hun eigen onafhankelijke onderzoekersgroep hebben gevormd en deze verder willen versterken. Puck Knipscheer is groepsleider bij het Hubrecht Instituut en Oncode investigator. Jop Kind is groepsleider bij het Hubrecht Instituut en Oncode investigator.
