‘Geboorte’ van eiwit voor het eerst zichtbaar

Onderzoekers van het Hubrecht Instituut uit Utrecht hebben de geboorte van eiwitten gefilmd in levende cellen. De productie van eiwitten ligt aan de basis van het leven, maar was nooit eerder in beeld gebracht. Dit biedt aanknopingspunten voor onderzoek naar verschillende ziektes, waaronder kanker, waarbij eiwitproductie vaak verstoord is. De onderzoekers publiceren hun vondst deze week in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Cell.

Individuele eiwitmoleculen zijn erg moeilijk waar te nemen door hun microscopisch kleine formaat. De Utrechtse onderzoekers onder leiding van Marvin Tanenbaum ontwikkelden een speciale kleuringstechniek, ‘SunTag’, waarmee ze niet alleen individuele eiwitten onder een microscoop kunnen zien, maar ook ‘live’ de productie ervan kunnen meten. 

In de genen van de mens staat geschreven hoe lichaamscellen zich vormen. Tijdens de geboorte van een cel wordt de informatie die in de genen opgeslagen is ‘vertaald’ naar eiwitproductie; eiwitten zijn de uiteindelijke werkpaarden in lichaamscellen. Er waren tot nu toe geen technische methoden om het ontstaan van eiwitten in beeld te brengen.

Eiwitten zijn onmisbaar: ze vervullen allerlei biologische functies binnen en buiten de cel, zoals het aanspannen van spieren, transport van stoffen, en communicatie tussen verschillende cellen. Als er tijdens de “vertaalslag” van de genen-blauwdruk naar de eiwitproductie fouten ontstaan, dan gaat een cel zich anders gedragen. Zo’n foute vertaalslag draagt dikwijls bij aan het ontstaan van kanker. Door op microscopische schaal te kijken hoe de bouw van een eiwit in gang wordt gezet in gezonde- en kankercellen, leert men meer over het ontstaan van kanker, zo verwacht Tanenbaum.