Antoni van Leeuwenhoek Prijs 2016 naar Jop Kind

Kankeronderzoeker Jop Kind heeft op maandagavond 11 januari de Antoni van Leeuwenhoek Prijs ontvangen. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt aan een jonge, talentvolle onderzoeker van het Antoni van Leeuwenhoek, om zijn of haar carrière te stimuleren. Dit jaar zijn er zelfs twee prijswinnaars. 

Gouden handjes

Moleculair bioloog dr. Jop Kind (1978) werkte als postdoc op het lab van Bas van Steensel en heeft sinds oktober 2014 zijn eigen onderzoeksgroep op het Hubrecht Instituut in Utrecht. Hij maakt zichtbaar hoe 2 meter DNA nou precies in een celkern van 10 micrometer doorsnede ligt opgefrommeld. De plaats van het DNA (aan de rand van de celkern of in het midden) heeft namelijk te maken met de activiteit van de genen. Kind ontdekte dat in cellen die op het oog identiek zijn, de ruimtelijke organisatie van het DNA toch nog sterk verschilt. Slecht 15% van het DNA ligt altijd tegen de buitenwand (lamina) van de celkern aan.

Kind: “Ik vermoed dat in cellen die op weg zijn om kankercellen te worden, het DNA dat niet aan de lamina raakt en dus actiever is, een rol speelt bij verandering van gespecialiseerde lichaamscel in kankercel. We weten al heel lang dat het DNA in kankercellen er anders bijligt, nu kunnen we in individuele kankercellen zien hóe dan precies.”

Kind heeft twee nieuwe technieken ontwikkeld om de genen die aan de rand van de kern liggen te herkennen. Eerst door ze te ‘stempelen’: hij plakte er een methylgroep aan die er niet meer afgaat. Vervolgens heeft hij deze techniek zo geperfectioneerd dat per afzonderlijke cel bepaald kan worden bij welke genen die stempels precies zitten. Eerst waren hiervoor tenminste 100.000 cellen nodig. De stempeltechniek is ook te gebruiken voor het vinden van andere interessante plekken op het DNA, bijvoorbeeld waar de niet goed gerepareerde breuken in het DNA zitten die uiteindelijk kunnen leiden tot kanker.

Volgens Bas van Steensel borrelt Kind van ambitie en originele ideeën: “Hij is uitzonderlijk creatief, denkt out-of-the-box, durft risico’s te nemen en krijgt met zijn ‘gouden handjes’ van de techniek het onmogelijke voor elkaar.”

Kind studeerde af aan de Universiteit van Amsterdam, promoveerde aan het EMBL in Heidelberg, ontving een EMBO long term fellowship en een NWO-veni beurs en publiceerde driemaal in Cell als eerste auteur.